के हुन सनातन धर्ममा रहेकाे १६ संस्कारहरु पछाडी काे वैज्ञानिक कारण हरु?
एसीपी संवाददाता
२७ जेष्ठ २०८१, आईतवार १२:३२ मा प्रकाशित
सनातन धर्ममा १६ संस्कारहरूलाई जीवनको विभिन्न महत्वपूर्ण अवस्थाहरूमा गरिन्छ।
यी संस्कारहरू व्यक्तिगत, सामाजिक, र आध्यात्मिक जीवनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्। प्रत्येक संस्कारसँग सम्बन्धित वैज्ञानिक कारणहरू तल उल्लेख गरिएका छन्:
१: गर्भाधान संस्कार: यो संस्कार सन्तान उत्पत्तिको प्रारम्भिक चरणमा गरिन्छ। वैज्ञानिक दृष्टिकोणले, यसले स्वस्थ सन्तानको उत्पत्ति र सही समयमा गर्भधारणको महत्त्वलाई जनाउँछ।
२: पुंसवन संस्कार: गर्भावस्थाको तेस्रो महिनामा गरिने यो संस्कार स्वस्थ शिशु जन्माउन प्रार्थना स्वरूप गरिन्छ। यसले गर्भिणीलाई पोषक तत्वहरूको ख्याल गर्न प्रेरित गर्दछ।
३: सीमन्तोन्नयन संस्कार: गर्भावस्थाको सातौं वा आठौं महिनामा गरिने यो संस्कार गर्भिणीलाई मानसिक र शारीरिक रूपमा सुरक्षित राख्न मद्दत पुर्याउँछ। यसले गर्भिणीलाई सकारात्मक ऊर्जा प्रदान गर्छ।
४: जातकर्म संस्कार: शिशुको जन्म पछि तुरुन्तै गरिने यो संस्कार नवजात शिशुको स्वास्थ्य र सुरक्षाको प्रतीक हो। यो संस्कारले नवजात शिशुको प्रतिरोधात्मक क्षमतालाई सुदृढ पार्न मद्दत गर्दछ।
५: नामकरण संस्कार: शिशुको नामकरणमा गरिने यो संस्कार सामाजिक पहिचान र व्यक्तिगत पहिचानको महत्त्वलाई जनाउँछ।
६: निष्क्रमण संस्कार: शिशुको पहिलो बाहिरी दुनियाँमा प्रवेशको यो संस्कार शिशुलाई सूर्यको प्रकाशबाट भिटामिन डी प्राप्त गर्न मद्दत पुर्याउँछ।
७: अन्नप्राशन संस्कार: शिशुलाई पहिलो पटक अन्न खुवाउने यो संस्कार शिशुको पाचन प्रणालीको विकाससँग सम्बन्धित छ। यसले ठोस आहारको सुरुवातलाई संकेत गर्दछ।
८: चूड़ाकरण संस्कार: शिशुको पहिलो कपाल काट्ने यो संस्कार स्वस्थ कपाल र सर्तकता बढाउन मद्दत गर्दछ।
९: कर्णवेधन संस्कार: कान छेड्ने यो संस्कार चिकित्सकीय दृष्टिकोणले शारीरिक स्वस्थताको लागि लाभदायक मानिन्छ। यसले प्रतिरोधात्मक क्षमतामा सुधार गर्छ भन्ने मान्यता छ।
१०: विध्यारंभ संस्कार: शिक्षाको शुरुवात गराउने यो संस्कार शिक्षा र ज्ञानको महत्त्वलाई जनाउँछ। यो बच्चालाई औपचारिक शिक्षामा प्रविष्ट गराउँछ।
११: उपनयन संस्कार: बालकलाई औपचारिक रूपमा शिक्षाको शुरुवात गराउने यो संस्कार जीवनको अनुशासन र जिम्मेवारीको महत्त्वलाई जनाउँछ।
१२: वेदारंभ संस्कार: वेद अध्ययनको सुरुवात गराउने यो संस्कार उच्च शिक्षाको महत्त्वलाई जनाउँछ।
१३: केशान्त संस्कार: किशोरावस्थामा प्रवेश गर्ने यो संस्कार शारीरिक र मानसिक परिवर्तनहरूको तयारीको रूपमा गरिन्छ।
१४: समावर्तन संस्कार: विद्यार्थी जीवनको समापन र गृहस्थ जीवनको शुरुवातको यो संस्कार व्यावहारिक जीवनमा प्रवेशको प्रतीक हो।
१५: विवाह संस्कार: विवाहको यो संस्कार सामाजिक र नैतिक जिम्मेवारीहरूको सुरुवातको रूपमा गरिन्छ।
१६: अन्त्येष्टि संस्कार: जीवनको अन्त्यपछि गरिने यो संस्कार मृतकको आत्मालाई शान्ति दिने र परिवारलाई भावनात्मक सान्त्वना दिने उद्देश्यले गरिन्छ।
यी सबै संस्कारहरूले शारीरिक, मानसिक, र सामाजिक स्वास्थ्यलाई सुदृढ पार्न मद्दत गर्दछन्। वैज्ञानिक दृष्टिले पनि यी संस्कारहरू व्यक्तिगत र सामुदायिक कल्याणको लागि लाभदायक छन्।
तर दुर्भाग्यवस आज सनातनी हिन्दु समाज आफ्नाे यी महत्वपुर्ण संस्कारहरु काे महत्वताहरु गुमाई सकेकाे छ ।
सम्बन्धित खबर
” कविता ” चिडियाखानाको शेर
१ हप्ता अगाडि
